نقش کتاب در تجلی فرهنگ جامعه
نوشته ی جواد نعیمی
کتاب ها، کتاب دارها و کتاب خانه ها مجموعه ارزشمندی را تشکیل می دهند که در راه شکوفایی و بالندگی افراد و جامعه، نقش سازنده و بدیعی را ایفا می کنند.
کتاب، همواره به عنوان یکی از ابزارهای نیرومند برای کسب دانایی، توانایی و درک و دریافت درست مطالب مطرح بوده و هست.
«برتراندراسل» می گوید: «هر انسانی به اندازه ی فهمش وجود دارد.» بدیهی است کتاب و کتاب خانه در افزایش و کارایی میزان فهم و درک آدمی و گسترش دانش و بینش نقشی بی نظیر یا کم نظیری دارد.
کتاب خانه ها پناه گاه های فرهنگی جامعه محسوب می شوند که برای افراد و جامعه، مایه ی دل گرمی، احساس مصونیت و تکیه گاه معنوی هستند. کتاب خانه ها اوقات فراغت افراد را غنی ساخته و هنجارها و بایسته های فردی و اجتماعی را برجسته و نهادینه می کنند.
بی سبب نیست که «کارلایل» کتاب خانه را «دانشگاهی برای همه» می نامد و برخی نیز کتاب خانه های عمومی را به «قلب جامعه» تشبیه کرده و در نتیجه زندگی را وابسته به آن ها تلقی می کنند.
در حقیقت، باید گفت: آموزش و پرورش در یک جامعه پویا، بدون بهره وری گسترده و مؤثر و مداوم از خدمات کتاب خانه ها امکان پذیر نیست. کتاب خانه ها را هم چنین می توان نهادهایی تأثیرگذار، پویا، دیرپا و تلاشمند دانست که در فرایندهای آموزشی و پژوهشی، ایجاد و استمرار و توسعه ی عادت به مطالعه، پایدارسازی هم بستگی های اجتماعی، توجه به حفظ و پویایی ارزش ها، احیای تفکر دینی، ایجاد اعتماد به نفس و خوداتکایی فردی و اجتماعی، حتی در فرایندهای اقتصادی از نقشی مؤثر و مهم برخوردارند.
کتاب خانه ها از سویی حافظان میراث های فرهنگی و مالکیت های فکری و امن ترین مکان ها برای گذران بهترین ساعت های زندگی به شمار می روند و از سوی دیگر ابزارهای ارزشمندی برای ایجاد تعادل، گسترش عدالت و معنویت و نیز نمادهایی از ارزش های فرهنگی، اجتماعی، دینی، سیاسی و اقتصادی جوامع محسوب می شوند.
کتاب خانه ها، به رشد و پویایی فرد و جامعه مدد می رسانند، دانش ها را می گسترانند، سبب خلاقیت و نوآوری می شوند، جامعه را باطراوت و شاداب نگه می دارند و نقش تأثیرگذار و مثبتی دراشاعه ی نیکی ها و پیش گیری از ناهنجاری ها، فسادها، جرایم و فتنه ها دارند.
نقش کتاب خانه ها در گسترش اندیشه های والای دانشمندان و بزرگان که در اعتلای زندگی اجتماعی و فردی کاربرد بسیار خوبی دارند، انکارناپذیر است.
کتاب خانه ها می توانند با بهره وری از امکانات و منابع گوناگون و طرح ریزی ها و برنامه های سنجیده و خلاقانه و پیوسته و پویا، به شور و نشاط و بالندگی جامعه مدد برسانند، فضیلت ها و عدالت ها و معنویت ها را انتشار دهند و با گسترش موج آگاهی، توانایی پیش گیری از کژروی ها و انحراف های فردی و اجتماعی را قوت و قدرت بخشند.
کتاب خانه ها هر گاه روزآمد و پویا و برخوردار از جاذبه باشند، برترین مکان های تغذیه ی فکری و روحی انسان و زمینه ساز فعالیت های سازنده و پیشرفت های شگرف اجتماعی خواهند بود. می دانیم که آگاهی، نخستین رمز خوب زیستن و موفق بودن است و رسانه های مکتوب که کتاب خانه ها جایگاه ها و پایگاه های والای آن هایند، آسان ترین راه کسب اطلاعاتند و فرد و جامعه را به سوی جمال و کمال رهنمون می شوند. کتاب خانه ها مددکاران بسیار خوبی برای افراد هستند که به سیر آفاق و انفس بپردازند، به پرواز درآیند، اوج بگیرند و علاوه بر برخورداری از انبساط خاطر، به شکفتگی درونی، خردورزی، دقت و کنجکاوی، توانایی نقدنظرها و عمل کردها و به گزینی گفتارها و کردارها نایل شوند و از این راه، هم پای خویشتن، جامعه را نیز به سوی نشاط و آرامش و دانایی و توانایی سوق دهند. براساس آن چه گفته آمد، کتاب خانه ها جایگاهی بسیار برجسته و والا در جامعه دارند که پویایی و بالندگی آن ها، نیازمند توجه همگان است، اما به طور ویژه ضرورت دارد که متولیان و دست اندرکاران و دغدغه داران امور فرهنگی، به هر نحو ممکن، در راه غنی سازی، تحرک، پایندگی و جاذبه های معنوی کتاب خانه ها به جد تلاش ورزند تا اقبال عمومی به روی آوری به سوی کتاب خانه ها پیوسته در تزاید باشد و حاصل این نگرش و افزایش، اعتلای جامعه را رقم بزند.
بنابراین، اگر به پویایی، شکوفایی، پیشرفت و بهروزی افراد و جامعه خویش می اندیشیم و علاقه مندیم، باید به مقوله ی کتاب و کتاب خوانی و کتاب خانه ها جدی تر و با اهتمامی افزون تر بنگریم و ضمن فعال تر کردن، غنی سازی و روزآمد نمودن کتاب خانه ها و افزایش تعداد آن ها و پشتیبانی و مددرسانی هماره ی این مکان های مقدس، پیوسته این مراکز فرهنگی و معنوی را مورد توجه قرار دهیم و از این کانون های والا، به شایستگی بهره ور شویم.
|